Spis treści
Podczas gdy w Polsce zasiadamy do wieczerzy wigilijnej z opłatkiem w dłoni, w wielu miejscach na świecie święta Bożego Narodzenia celebruje się zupełnie inaczej. W Finlandii świętowanie rozpoczyna się od wizyty w saunie, Norwegowie w wigilijny wieczór ukrywają miotły, aby odstraszyć złe duchy, a Australijczycy witają Świętego Mikołaja na deskach surfingowych. Sprawdź, jak wyglądają święta za granicą, poznaj niecodzienne świąteczne zwyczaje i przekonaj się, że magia świąt nie zna granic!
Europejskie święta Bożego Narodzenia
Może się wydawać, że święta Bożego Narodzenia nie istnieją bez choinki, dwunastu świątecznych potraw i dodatkowego nakrycia dla niespodziewanego gościa. Jednak tradycje świąteczne w różnych zakątkach Europy potrafią bardzo się od siebie różnić. Wyjątkowe zwyczaje bożonarodzeniowe pokazują, jak różnie można interpretować magię świąt i jak wielowymiarowa może być celebracja tego wyjątkowego czasu.
Czy Święty Mikołaj przynosi prezenty we wszystkich krajach Europy?
Różnorodność świątecznych tradycji widać szczególnie w postaciach przynoszących prezenty. W Wielkiej Brytanii do dzieci w pierwszy dzień świąt przychodzi Father Christmas, we Francji po wigilijnej kolacji prezenty przynosi Père Noël, a w krajach niemieckojęzycznych prezenty ofiaruje Christkind, czyli Dzieciątko Jezus. W Grecji św. Bazyli odwiedza domy dopiero w noc sylwestrową, a w Hiszpanii dzieci otrzymują prezenty dopiero w Święto Trzech Króli.
Szczególnie intrygująca tradycja narodziła się w Katalonii, gdzie główną rolę odgrywa Tió de Nadal, czyli magiczna kłoda ozdobiona uśmiechniętą twarzą i czerwoną czapką. Ten niezwykły zwyczaj wymaga od dzieci codziennego „karmienia” kłody od 8 grudnia, aby w Boże Narodzenie, poprzez rytualnie uderzanie kijem, „zachęcić” ją do wydania prezentów.
(Nie)straszne islandzkie trolle
Magiczny klimat islandzkich świąt wzbogaca tradycja jólasveinarnir, czyli trzynastu figlarnych trolli, które przez dwa tygodnie poprzedzające Boże Narodzenie wprowadzają radosne zamieszanie w domach mieszkańców. Te niezwykłe istoty skradają się nocami po wyspie i zaglądają do butów, które dzieci zostawiają na parapetach. Mali Islandczycy, którzy przez rok byli grzeczni, znajdują w nich słodkości i drobne upominki, natomiast niesfornym maluchom może się przytrafić przykra niespodzianka w postaci zgniłego ziemniaka.
Każdy z trolli ma swoją specjalizację w robieniu psikusów – jeden jest znany z podkradania drewnianych łyżek, inny nie może się oprzeć wylizywaniu misek, a kolejny znajduje szczególną przyjemność w nocnym trzaskaniu drzwiami.
Austriackie święta z dreszczykiem emocji
W austriackiej tradycji świątecznej szczególne miejsce zajmuje Krampus, czyli złowroga istota o wyglądzie pół kozła i pół demona, która jest przeciwieństwem dobrotliwego św. Mikołaja. Ta fascynująca postać, głęboko zakorzeniona w alpejskim folklorze, pojawia się, aby wymierzać sprawiedliwość niegrzecznym dzieciom. Według najbardziej ponurych podań Krampus nie tylko straszy nieposłuszne dzieci, ale także porywa je w swoim wielkim koszu.
W grudniu na ulicach austriackich miast odbywają się spektakularne, czyli parady Krampusów. Setki osób przebranych w ręcznie wykonane, przerażające kostiumy z drewnianych masek, prawdziwych rogów, futer i dzwonków przemierzają ulice przy dźwięku głośnej muzyki i blasku pochodni. W niektórych regionach 5 grudnia organizowane są Krampusnacht, czyli specjalne nocne wydarzenia, podczas których fantastyczne stwory odwiedzają domy i restauracje, tworząc niepowtarzalną atmosferę świątecznego strachu i zabawy.
Egzotyczne święta w krajach Azji
W Kraju Kwitnącej Wiśni święta Bożego Narodzenia mają zupełnie inny wymiar niż w kulturze zachodniej – to przede wszystkim radosne wydarzenie komercyjne, pozbawione religijnego charakteru. Jednym z najbardziej charakterystycznych zwyczajów jest świąteczna uczta z kurczakiem z KFC, która narodziła się dzięki sprytnej kampanii reklamowej przeprowadzonej w latach siedemdziesiątych. Świętujący Japończycy delektują się też specjalnym ciastem z truskawkami, a pary wymieniają się prezentami, traktując ten czas jako okazję do romantycznych gestów.
Z kolei na Filipinach świąteczna atmosfera panuje wyjątkowo długo – celebracja rozpoczyna się już we wrześniu i trwa aż do stycznia. Filipińczycy przyozdabiają swoje domy charakterystycznymi gwiazdami zwanymi parole, które wykonuje się z bambusa i papieru. Wyjątkowym elementem filipińskich świąt jest także Simbang Gabi, czyli cykl dziewięciu porannych mszy odprawianych jeszcze przed wschodem słońca w okresie poprzedzającym narodzenie Jezusa.
Święta w Stanach Zjednoczonych
Zwyczaje świąteczne w obu Amerykach są niezwykle zróżnicowane i odzwierciedlają bogatą mieszankę wpływów kulturowych. W Stanach Zjednoczonych świąteczna gorączka rozpoczyna się tuż po Święcie Dziękczynienia, gdy domy zostają udekorowane świątecznymi ozdobami i tysiącami kolorowych światełek, a na kominkach pojawiają się czerwone skarpety na prezenty od Świętego Mikołaja. W ramach podziękowania za upominki w wigilijny wieczór dzieci zostawiają Mikołajowi talerz ciastek i szklankę mleka. Ten zwyczaj, który zyskał popularność w latach 30. XX wieku, ma korzenie w tradycjach europejskich i jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów amerykańskiego Bożego Narodzenia.
Popularnym zwyczajem jest także wysyłanie kartek świątecznych, do których Amerykanie często dołączają rodzinne zdjęcia i listy z podsumowaniem mijającego roku. Wspólne kolędowanie odbywa się natomiast w kościołach lub podczas odwiedzin sąsiadów, choć nie ma ono tak uroczystego charakteru jak polska pasterka.
Boże Narodzenie w Ameryce Południowej
W Ameryce Łacińskiej święta mają natomiast bardziej żywiołowy charakter, czego przykładem jest kostarykańska Misa del Gallo, czyli msza, podczas której odbywają się barwne inscenizacje narodzin Chrystusa. Szczególnie widowiskowa tradycja kultywowana jest w Meksyku, gdzie przez dziewięć dni przed Bożym Narodzeniem odbywają się posadas, czyli procesje symbolizujące wędrówkę Maryi i Józefa w poszukiwaniu schronienia. Wieczorne celebracje wieńczy rozbijanie kolorowych piñat wypełnionych słodyczami i drobnymi upominkami.
Caracas, stolica Wenezueli, wprowadziła do świątecznego repertuaru tradycji bożonarodzeniowych wyjątkowe wydarzenie. W wigilijny poranek władze stolicy zamykają główne ulice miasta dla ruchu samochodowego, a mieszkańcy udają się na poranną mszę… na rolkach. Ten niezwykły zwyczaj rozpoczął się, gdy z powodu dużego ruchu ulicznego wierni mieli problem z dotarciem do kościoła. Obecnie całe rodziny w świątecznych strojach wyruszają na rolkach do kościoła już o świcie. Ulice miasta wypełniają się wtedy radosnymi tłumami, a dźwięk kółek rolek miesza się ze świątecznymi melodiami i okrzykami Feliz Navidad, czyli „Wesołych Świąt”. Zwyczaj stał się tak popularny, że przyciąga turystów z całego świata, chcących na własne oczy zobaczyć to niezwykłe wydarzenie.
Tradycje bożonarodzeniowe na świecie
Boże Narodzenie to święto, które w każdym zakątku świata przybiera inną, fascynującą formę. Ta różnorodność świątecznych rytuałów pokazuje, jak bogata jest światowa kultura i jak różnie można wyrażać świąteczną radość. Niezależnie jednak od szerokości geograficznej, wszystkie te tradycje łączy jedno – chęć wspólnego celebrowania tego wyjątkowego czasu w gronie najbliższych.
